کار فوق العاده و ماندگار یک استاد دانشگاه

استاد دانشگاه فدرالی «پارا» در برزیل به نام «نیلیوادو کاردوسو سانتانا» روی پروژه‌ای به منظور نجات یک زبان در حال انقراض کار می‌کند.

صد‌ها زبان اصلی در برزیل منقرض شده اند، اما حدود ۲۰۰ زبان هنوز موجود است، حتی یکی از آن‌ها دوباره به زندگی بازگشته است. این زبان که فقط یک زن به آن صحبت می‌کرد در حال از بین رفتن بود.

پروژه استاد سانتانا باعث شد تا ۸۰ نفر از افراد قبیله «شیبایا» در منطقه «شیتجو» بتوانند زبان اصلی خود را مجدداً به کار ببرند.

گفتنی است برزیل کشوری با زبان‌های متعدّد است و امروز در حدود ۲۰۰ زبان در آن به گوش می‌رسد. قبل از ورود استعمارگران تعداد زبان‌ها به بیش از ۳ هزار می‌رسید. ارتباط با اروپاییان موجب اضمحلال برخی از زبان‌ها و لهجه‌های محلی شد، اما به طرز عجیب و غریبی زبان‌های منقرض شده روی زبان پرتغالی که برزیلی‌ها به آن سخن می‌گویند، اثر گذاشت.

استاد دانشگاه پارا توانست در چهارچوب پروژه‌ی دانشگاهی، زندگی را به زبان در خطر قبیله شیبایا در ایالت پارا واقع در آمازون بازگرداند.

افراد این قبیله در نقاط مختلف و جدا از هم زندگی می‌کردند، اغلب آن‌ها کشاورزانی بودند که برای مالکان زمین‌های بزرگ کار می‌کردند. آن‌ها در دهه‌ی نود دور هم جمع شدند و به زمین‌های مستقل دست یافتند، اما دیگر به زبان‌های اصلی خود صحبت نمی‌کردند.

این استاد دانشگاه می‌گوید: جز یک زن کهنسال هیچ کسی از این زبان استفاده نمی‌کرد، بنابراین وقتی حرف می‌زد یا آواز می‌خواند صدایش را ضبط کردیم و اصول انشایی ساده را از او فرا گرفتیم. او می‌گوید حالا حدود ۸۰ تن از افراد قبیله در جشن‌ها و یا در هنگام سوار شدن بر چارپایان آواز‌های محلی می‌خوانند و نام‌های مشتق از زبان اصلی خود را روی فرزندانشان می‌گذارند.

او همچنین افزود، کارگروه دانشگاه ساکنان بومی را برای تدریس این زبان تربیت کرده اند تا درس‌ها را به زبان اصلی به آنان بیاموزند. او می‌گوید این استراتژی بهترین راه حل نیست بلکه باید کودکان در خانه افکار خود را با این زبان با دیگر اعضای خانواده در میان بگذارند و از طفولیت با این زبان سخن بگویند. با این حال تمرکز دانشگاه پارا روی دوره‌های بزرگسالان است تا آن‌ها این معلومات را به فرزندان خود انتقال دهند.

او می‌گوید مهم این است که معلم‌ها را از بومی‌ها انتخاب کرده ایم تا در روش‌های آموزش دو زبان مهارت کسب کنند. به نظر این استاد دانشگاه باید سیاست‌ها همسو با این هدف باشد، اما مسئولان برزیلی ترجیح می‌دهند که آموزش زبان پرتغالی بر سایر زبان‌های محلی ارجحیّت داشته باشد.