نشانه و علائم شایع آرتروز

شهرخوان:  هرچه سن بالاتر برود، شیوع آرتروز بیشتر خواهد بود. بیماری در سنین پایین‌تر از ۴۰ سال در مردان شایع‌تر از زنان است…
آرتروز یا بیماری استئوآرتریت چطور بررسی می‌شود و درمانش چیست؟

علایم بالینی آرتروز یا بیماری استئوآرتریت

۱- درد در مفصل درگیر (به ویژه زانو)

۲- تشدید درد با فعالیت و تسکین درد با استراحت

٣- وجود کریپتاسیون در معاینه

۴- خشکی صبحگاهی کمتر از ۳۰ دقیقه

۵- درد زانو یا مفصل ران با بالا یا پایین رفتن از پله‌ها

آیا آزمایش خاصی برای بیماری استئوآرتریت وجود دارد؟

هیچ تست خونی به صورت روتین در استئوآرتریت لازم نیست.

آزمایش بررسی مایع مفصلی یا سینوویال از انجام رادیوگرافی تشخیصی مفیدتر است. اگر تعداد گلبول های سفید مایع سینوویال بیشتر از ۱۰۰۰ باشد، آرتریت التهابی، نقرس یا نقرس کاذب مطرح است؛ لذا در استئوآرتریت تعداد گلبول های سفید مایع سینوویال کمتر از ۱۰۰۰ می باشد.

درمان استئوآرتریت

۱- درمانهای غیردارویی شامل کاهش وزن، تقویت عضلات اطراف مفصل (عضله کوادری سپس) و استفاده از عصا در سمت مقابل مفصل درگیری اساس درمان استئوآرتریت هستند.

۲- استامینوفن (پاراستامول) داروی ضد درد انتخابی در استئوآرتریت زانو، هیپ و دست می‌باشد و با دوز حداکثر یک گرم سه بار در روز مصرف می‌شود.

۳- داروهای NSAID (بروفن و شبیه به آن) رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در کاهش درد استئوآرتریت هستند. تنها داروی NSAID که به نظر می رسد از نظر عوارض قلبی عروقی، بی‌خطر است، ناپروکسن می باشد.

۴- گلوکوزامین و کوندروئیتین که با نام داروهای غضروف‌ساز در داروخانه‌های به فروش می‌رسند، برای درمان استئوآرتریت توصیه نمی‌شود.

۵- داروی دولوکستین به میزان کم تا متوسط در استئوآرتریت مؤثر است.

«آرتروز» شایع‌ترین بیماری مفصلی است که عموما مردم به‌عنوان ساییدگی مفصل می‌شناسند. علائم بیماری آرتروز معمولا از سنین ۴۰سالگی به بعد دیده می‌شود. البته ممکن است از جوانی شروع شود ولی علائم آن در سنین بالاتر بروز کند. هرچه سن بالاتر برود، شیوع آرتروز بیشتر خواهد بود. بیماری در سنین پایین‌تر از ۴۰ سال در مردان شایع‌تر از زنان است، ولی بعد از این سن، در زنان بیشتر خواهد بود.

آرتروز در تمام نقاط دنیا و در تمام نژادها به‌عنوان یک بیماری شایع مفصلی وجود دارد، ولی مردم بعضی ممالک که استفاده نامناسبی از مفاصل دارند، میزان بیشتری از آرتروز را تجربه می‌کنند.

در بیماری آرتروز، اشکال اصلی در غضروف مفصل است که دچار ساییدگی و تخریب می‌شود. با اینکه التهاب هم در مفاصل ایجاد می‌شود، مشکل اولیه التهاب مفصل نیست و با بقیه بیماری‌های روماتیسمی مفصل مثل آرتریت روماتوئید، تفاوت دارد.

هر مفصلی ممکن است دچار آرتروز شود، ولی مفاصل ران، زانوها، ستون فقرات، مفاصل انگشتان دست و شست پا‌ها به طور شایع مبتلا می‌شوند. مفاصلی مانند مچ دست‌ها، آرنج و مچ پاها معمولا گرفتار آرتروز نمی‌شوند، مگر در مواردی که به مدت طولانی فشارهای غیرمعمول روی این مفاصل وارد شود.

در آرتروز، تغییرات غضروف مفصلی نقش کلیدی دارد.

– با افزایش سن، ساختار غضروف مفصلی شروع به تغییر می‌کند و قابلیت ارتجاعی آن کم می‌شود. به دنبال کاهش خاصیت ارتجاعی غضروف، استفاده زیاد از مفصل یا ضربات وارده، موجب صدمه دیدن غضروف می‌شود.

– پس از این تغییرات، غشای مفصلی سینوویوم که مثل آستری قسمت داخل مفصل را می‌پوشاند، دچار التهاب می‌شود. این التهاب باعث تولید پروتئین‌های خاصی می‌شود که منجر به صدمات بیشتر غضروف خواهد ‌شد.

– در اثر تخریب غضروف، استخوان‌های زیر آن در معرض ساییدگی و آسیب قرار خواهند گرفت و شکل طبیعی خود را به‌تدریج از دست می‌دهند. انتهای استخوان‌ها ضخیم می‌شود و خارهای استخوانی درکناره آنها تشکیل می‌شوند.

– در قسمت‌هایی از استخوان که نزدیک مفصل قرار دارند، کیست‌های استخوانی تشکیل و تکه‌های استخوان یا غضروف کنده و در مایع مفصلی شناور می‌شوند. این مساله نیز باعث التهاب بیشتر غشای مفصلی می‌شود.

نشانه‌های آرتروز

آرتروز یک بیماری مزمن است که در طول سال‌ها ایجاد می‌شود و علائم آن نیز معمولا به آهستگی و طی مدت طولانی به‌تدریج بیشتر می‌شود. اوایل بیماری، بیمار اول صبح که از خواب بیدار می‌شود متوجه خشکی و سفتی مختصر مفصل برای چند دقیقه می‌شود که این ناراحتی با شروع فعالیت از بین می‌رود.

این علامت بعد از نشستن طولانی‌مدت نیز ممکن است احساس شود. اگر بیماری به پیشرفت خود ادامه دهد، پس از فعالیت، در مفاصل مبتلا درد ایجاد می‌شود که با استراحت کردن از بین می‌رود. بیمار متوجه می‌شود قادر نیست بعضی از کارها را با سرعت انجام دهد، مانند کار با گروها یا راه رفتن تند و بالا و پایین رفتن از پله‌ها. این علائم ممکن است خودبه‌خود از بین بروند و مدتی بعد دوباره ظاهر شوند.

با پیشرفت بیماری، معمولا برگشت علائم بیشتر و به‌تدریج دائمی می‌شود. بعضی بیماران متوجه صداهای غیرطبیعی در مفاصل مبتلا می‌شوند که هنگام حرکت مفصلی احساس می‌شود. در مفصل زانو گاهی علائم ناگهانی به شکل ورم و جمع شدن مایع در مفصل پیدا می‌شود.

این‌گونه علائم بعد از یک فعالیت نسبتا شدید مانند راه رفتن طولانی، کوهنوردی و بالا رفتن از تعداد زیادی پله، ایجاد می‌شوند. در این موارد گفته می‌شود مفصل دچار التهاب شده و گهگاه بیماران از قفل شدن و خالی کردن مفصل زانو شاکی می‌شوند و گاهی هم صرفا با تغییر شکل مفاصل به پزشک مراجعه می‌کنند.

اصولا آرتروز فقط یک ناراحتی موضعی در مفاصل است و علائم عمومی مانند تب، بی‌اشتهایی، کاهش وزن یا گرفتاری سایر قسمت‌های بدن مثل قلب، ریه، کلیه، چشم و پوست در آرتروز وجود ندارد، در حالی که علائم عمومی و گرفتاری احشایی در تعدادی از بیماری‌های روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید ممکن است دیده شود.

چه قسمت‌هایی از بدن دچار آرتروز می‌شوند؟

بسیاری از مفاصل دچار آرتروز می‌شوند، ولی گرفتاری بعضی از مفاصل شایع‌تر از سایر مفاصل است. در اندام تحتانی گرفتاری مفاصل ران و زانوها شایع است، ولی مچ پاها کمتر گرفتار می‌شوند.

گرفتاری مفاصل ران (محل اتصال استخوان ران به لگن) در کشورهای غربی شایع است، ولی در کشور ایران و بعضی از کشورهای دیگر مانند چین، شیوع آرتروز مفصل ران نسبت به آرتروز زانو کمتر است. در آرتروز مفصل ران، درد در نواحی کشاله ران، قسمت داخلی یا قسمت خارجی ران با راه رفتن و استفاده از پله وجود دارد و باعث لنگیدن می‌شود. هنگام پوشیدن کفش یا شلوار، به علت محدودیت حرکت مفصل ران، بیمار با مشکل مواجه می‌شود. درد مفصل ران ممکن است در ناحیه زانو نیز احساس شود.

آرتروز یا بیماری استئوآرتریت چیست و درمانش کدام است؟

گرفتاری زانو ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد. شدت بیماری ممکن است در یک زانو بیشتر از زانوی دیگر باشد. در آرتروز زانو، هنگام حرکت دادن زانو، راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها و بلند شدن از روی زمین و صندلی درد احساس می‌شود. ممکن است پس از فعالیت زیاد زانو، ورم کند.

در انگشتان پا، به‌خصوص انگشت شست، ایجاد شود. این مفصل در زن‌ها بیشتر از مردان گرفتار می‌شود و موجب انحراف شست پا خواهد ‌شد. پوشیدن کفش‌های با پنجه باریک و پاشنه بلند درد مفاصل پا را بدتر می‌کند.

در مفاصل انگشتان دست، آرتروز با بروز درد و تورم و حتی قرمزی شروع و در نهایت توده استخوانی حجیم تشکیل می‌شود. در مفاصل انتهایی انگشتان، استخوان‌های اطراف مفصل ضخیم می‌شود و ممکن است بندهای انتهایی انگشتان کج شوند. مفاصلی که در قسمت میانی انگشتان قرار دارند هم ممکن است دچار آرتروز شوند. در مفاصل انگشتان قبل از تغییر شکل‌های استخوانی ممکن است برای مدت‌ها درد و ورم مفصل وجود داشته باشد و به‌تدریج استخوان‌ها تغییر شکل دهند.

بعد از ایجاد تغییر شکل، معمولا درد مفاصل انگشتان از بین می‌رود و با وجود تغییر شکل، بیمار می‌تواند از دستان خود به خوبی استفاده کند. تغییرات فوق‌ ابتدا در یک یا چند انگشت شروع شود، سپس سایر انگشتان نیز مبتلا می‌شوند. بعضی اوقات هم بدون اینکه درد و قرمزی وجود داشته باشد، به‌تدریج تغییرات استخوانی ایجاد می‌شود.

یکی دیگر از مفاصلی که در گروها به آرتروز مبتلا می‌شود، مفصلی است که در ریشه انگشت شست دست قرار دارد. علامت آرتروز در این مفصل، درد هنگام حرکت شست دست است. با پیشرفت آرتروز، به‌تدریج این مفصل تغییر شکل می‌دهد.

در ستون فقرات، گرفتاری مهره‌های گردن و کمر شایع است. مهره‌های پشتی نیز ممکن است به آرتروز مبتلا شوند. تخریب مزمن دیسک‌های ستون فقرات و رشد بیش از حد استخوانی در کناره مهره‌ها باعث درد موضعی می‌شود و علاوه بر آن در مسیر اعصاب مربوط به این مهره‌ها یعنی در اندام فوقانی یا بین دنده‌ها یا اندام تحتانی نیز ممکن است درد احساس شود. این درد

ممکن است با احساس ضعف، کرختی یا سوزن‌سوزن شدن در بازوها، ساعد، ران و ساق پاها همراه باشد.