کشف استعداد کودک در کجا و چگونه؟

نویسنده: سحر جعفریان

شهرخوان: شما به‌عنوان پدر و مادر مسئولیت‌پذیر، همین حالا می‌توانید با یک جست‌وجوی ساده در فضای مجازی‌ یا با یک تماس تلفنی با یکی از مراکز مشاوره و استعدادیابی، از کمیت و کیفیت کودک و نوجوان خود در زمینه‌های گوناگون مطلع شوید. بله، مراکز مشاوره و استعدادیابی که اغلب به‌صورت خصوصی یا سازمانی به افراد متقاضی، خدمات متنوع ارائه می‌دهند. خدماتی از برگزاری آزمون و تست‌های علمی مبتنی بر هوش 8گانه گرفته تا کارگاه‌های خلاقیت و اردوهای استعدادیابی که بهره‌مندی از هر یک از آنها مستلزم پرداخت هزینه‌هایی گاه متناسب و گاه هنگفت است.

هزینه‌هایی که ارزش دارند

بعضی از والدین کسب نمرات عالی در مدرسه را دلیل باهوش بودن و استعداد فرزندشان می‌دانند. درحالی‌که این تفکر با توجه به آخرین تحقیقات و پژوهش‌های دانشمندان و روانشناسان، از اساس اشتباه است. با استناد به همین تحقیقات و پژوهش‌های معتبر و علمی، بیش از 10نوع هوش، شناسایی و تعریف شده است؛ هوش‌هایی که طی آزمون، تست و بررسی‌های موشکافانه در افراد مشخص می‌شوند و در نهایت به ما می‌گویند که فرد مورد نظر براساس آنها در چه نوع از فعالیت‌ها مانند نویسندگی، نقاشی، موسیقی، مجسمه‌سازی، ورزش و … استعداد دارد. از این‌رو والدین برای دستیابی به نتیجه تلاش می‌کنند از خدمات مراکز استعدادیابی کودکان و نوجوانان بهره‌مند شوند تا آینده اجتماعی و شغلی فرزندان خود را به نوعی تضمین کنند. حالا اصلا استعداد چیست؟

به بیانی ساده، استعدادها توانایی‌های طبیعی برای انجام یا یادگیری انجام‌دادن انواع خاصی از کارها به‌راحتی و به‌سرعت هستند. اغلب دانشمندان و روانشناسان، بهترین سن شناسایی استعداد را از 3تا 7سالگی می‌دانند. سنی که بعد از آن فرصت برای پرورش و شکوفایی استعدادها، فراوان بوده و احتمال قرار‌گرفتن در مسیر درست و موفقیت برای کودک بسیار است. هم‌اکنون بسیاری از مراکز مهدکودک‌ یا پیش‌دبستانی در مناطق شمالی تهران فعال هستند که برنامه‌های آموزشی و تفریحی خود را با توجه به آزمون‌ها و تست‌های سنجش هوش و شناسایی استعدادهای کودکان، پیش می‌برند.

در این باره بخوانید: کشف استعداد کودکان در خانه

سر صحبت را با یکی از شهروندان که به‌تازگی دختر 5ساله خود را در مهدکودکی در یکی در مناطق شمالی تهران ثبت‌نام کرده است، باز می‌کنیم. او می‌گوید: «به واسطه یکی از دوستان خانوادگی با این مهدکودک آشنا شدیم. به‌نظرم برنامه‌هایی که برای بچه‌ها طراحی کرده، خیلی تأثیرگذار در برجسته‌سازی استعدادهای کودکان است. همان ابتدای ورود و ثبت‌نام کودک، یک آزمون علمی می‌گیرند و بعد هم براساس آزمون‌های جانبی، کلاس و کارگاه‌های متناسب با علاقه و استعداد کودک تشکیل می‌دهند. آموزش‌هایشان نیز منطبق بر نتایج همان آزمون اولیه است. شهریه‌اش قدری بالاست. بسته به نوع خدماتی که می‌گیریم از 3‌ تا 8میلیون تومان به‌صورت ماهانه است ولی خب، ارزشش را دارد. به هر حال، شناسایی و پرورش استعدادها خرج دارد دیگر!» از مدیر داخلی همان مهد‌کودک، هزینه خدمات را جویا می‌شویم. او پاسخ می‌دهد: «قیمت آزمون‌ها از 200هزار تومان تا یک میلیون و 100هزار تومان را شامل می‌شود. قیمت کلاس‌ها و کارگاه‌های عملی مانند کارگاه مشاغل، مناسبات، مهارت‌ها و اردوهای تفریحی-آموزشی (شهری یا خارج از شهر) نیز از یک میلیون تا 4میلیون تومان درنظر گرفته شده است. بخشی این قیمت‌ها و هزینه‌ها بستگی به نوع درخواست والدین هم دارد؛ مثلا والدینی هستند که برای کودک خود مربی خصوصی می‌خواهند‌ یا اینکه آموزش در فضاهای باز و یا متنوع (واقعی) را می‌پسندند. طبیعی است که در این شرایط، هزینه‌ها و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.»

سارا دانایی، مربی یکی از کلینیک‌های در این‌باره می‌گوید: «استعدادیابی کودکان و نوجوانان در یک مقطع زمانی خاص با توجه به توانایی‌هایی که شاید در ظاهر کودک دیده نشود، می‌تواند آینده و موقعیت‌های شغلی کودکان و همچنین الگوی رفتاری آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد. پیش‌بینی این نوع توانایی‌ها گاهی اوقات با روش‌های متنوعی انجام می‌شود. عجیب نیست که در عصر مدرن امروز، گاهی اوقات این سنجش و ارزیابی کودکان توسط تست‌های نرم‌افزاری، کشیدن نقاشی‌های ساده، آمادگی جسمانی، تکنیک‌های اجتماعی و روانشناسی انجام می‌شود. از سویی در رویه یک استعدادیابی استاندارد و باکیفیت، تمامی ویژگی‌های ورزشی، هنری، عاطفی و شناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد. بهتر است که این ارزیابی و بررسی، محدود و کوتاه‌مدت نباشد. تجربه نشان داده که اگر کودک در بازه زمانی بیش از 6ماه و یک سال در رویه‌های استعدادیابی سنجش شود، نتایج دقیق‌تر و قابل استناد حاصل می‌شود. برای همین است که دوره‌های استعدادیابی کودکان و نوجوانان اهمیت یافته ‌و ما هر روز شاهد راه‌اندازی مراکز متنوع دولتی و خصوصی با این کارکرد هستیم. البته نکته مهم‌تر این است که والدین توجه داشته باشند که در این بین باید مراکز معتبر و علمی را برای سنجش استعداد کودکان انتخاب و از مراکز لوکس پرهیز کنند.»

مخالفان چه می‌گویند؟

«مریم سهرابی» مادر یکی از دانش‌‌آموزان دبستانی که مخالف هزینه‌های اضافی و غیرضروری با هدف اجرای فرایند استعدادیابی فرزندان است، می‌گوید: «همه کودکان استعدادهایی دارند که به‌نظرم نیازی به هزینه‌های اضافی یا قرار‌دادن کودکان در فضاهای لوکس یا ایزوله نیست. این استعدادها در مسیر طبیعی زندگی و تحصیلی کودکان با حمایت‌های منطقی و درست والدین به‌طور حتم شکوفا خواهد شد. البته ممکن است یک‌سری نقایص در سیستم‌های آموزشی دولتی یا خصوصی دیده شود که آن نقایص نیز با مشاوره و هدایت فکری قابل رفع است. هزینه‌های اضافی برای استعدادیابی روی خود کودک هم تأثیر منفی دارد؛ چرا‌که این تصور برای کودک به‌وجود می‌آید که برای رسیدن به هر موفقیت و پیشرفتی، فقط نیاز به پول و سرمایه است. درحالی‌که سرمایه اصلی تلاش و پشتکار فرد است. استعداد دختر من در علوم رایانه، توسط یکی از معلمانش در دبستان کشف شد؛ کشفی که نوع تفریح‌ها و بازی‌های دخترم را نیز تحت شعاع قرار داد و از آن به بعد مبنا را علوم رایانه قرار دادیم تا استعداد او ضمن تقویت، رشد کند. برای این شناسایی استعداد هزینه خاصی هم نکردیم! پس همیشه و همه‌‌چیز در گرو پول و صرف هزینه‌های زیاد نیست.»