اهمیت استفاده از گیاهان بومی در گسترش فضای سبز پایدار

گروه مطالعات شهری شهرخوان: به منظور ایجاد و گسترش فضای سبز پایدار، کم هزینه و سازگار با محیط از گیاهان بومی به عنوان یک راهبرد بلند مدت استفاده می‌شود، تنوع گیاهان بومی برای کاربرد در فضای سبز هر منطقه و شهر قابل توجه است و استفاده از آنها باید براساس شرایط اقلیمی منطقه و تنوع گیاهی مناطق رویشی کشور انجام شود.

شناسایی گیاهان بومی مقاوم به خشکی و دارای جنبه‌های زینتی برای تولید انبوه آنها جهت استفاده در فضای سبز شهری، ضمن ایجاد تنوع موجب کاهش حجم گل‌های غیر بومی در سطح فضای سبز شهر نیز می‌شود.

کاربرد این گیاهان بومی موجب کاهش مصرف آب و جلوگیری از تعویض مکرر خاک باغچه‌های گل فصل شده و از خروج ارز به دلیل خرید بذرهای غیر بومی جلوگیری می‌کند.

شـرایط اقلیمی و وضعیـت ناپایـدار منابع مختلـف، مدیران شـهری را ناچار بـه اسـتفاده از گونـه های بومـی در طراحـی منظر و فضای سـبز خواهـد کرد.

گیاهـان بومی بـه دلیل سـازگاری با شـرایط اقلیمی منطقـه و در نتیجـه هزینه های پاییـن حفـظ و نگهـداری، گزینـه ای مطلـوب در ایجـاد یک فضـای سبز پایـدار هسـتند.

در بکارگیری گیاهان بومـی در منظـر شهری، اسـتفاده از طراحی کاشـت مناسـب و رعایت اصـول طراحی منظـر بـه منظـور ایجاد فضـای سبز زیبا و موردپسند شهروندان بسـیار مهم اسـت.

گیاهـان بومی به گونـه ای از گیاهـان اطلاق می شـود که به طـور طبیعی در یک منطقه خـاص، اکوسیسـتم یا زیسـتگاه بدون دخالت مسـتقیم و غیر مسـتقیم انسـان رشـد و توسـعه مییابنـد. گیاهـان بومـی شـامل درختـان، درختچه هـا، گیاهـان پوششی، گیاهان گلدار و غیـره هسـتند که در طـول سـالیان دراز تامیـن کننـده غـذا، سرپناه و منظـر حیـات برای گونـه های مختلـف جانوری و از جمله انسان بوده اند. گیاهـان بومی دامنـه کاربردی گسـتردهای نظیر ارزش زیبا شـناختی، صرفـه اقتصادی و توانایـی ذاتـی در بهبـود اکوسیسـتم را دارا میباشـند.

بـه کارگیری گیاهان بومی هر منطقـه در فضای سـبز و منظر شـهری آن منطقـه، بـه دلیل فواید ذکر شـده گیاهان بومـی، در کنار اسـتفاده از تکنیک های جدید و کارآمد طراحی و مدیریتی، منجر به استقرار یک سیستم گسـترده و پایدار فضای سبز در شـهرها خواهد شد.

وجود گیاهان بومی در فضای سبز نشانهایی از توانایـی اقلیمی و احـوال فرهنگی منطقه اسـت.

با وارد کردن گیاهان بومی در فهرست گیاهان مناسب برای فضای سبز جامعه، گیاهان بومی گسترش قابل توجهی پیـدا می کنند. انتخـاب گیاهان مناسـب در طراحی کاشـت گیاهان بومـی، به هنگام منظرسازی و طراحی فضای سبز مسئله مهمی اسـت. پایداری منظـر حکم می کند که متناسب با شـرایط هرمنطقـه از گونـه های گیاهی متناسب و سـازگار بـا آن منطقـه در توسـعه فضای سبز اسـتفاده کرد. گیاه نیز عنصر سـازنده یک منظره می باشد، بنابراین توجه به ویژگی های گیاه، از اصول اولیه طراحی یـک منظـره محسـوب می گردد.

گیاهان بومی در منظرسازی، به دلیل سازگاری چندهزار ساله بـا اقلیم، جغرافیا و هیدرولـوژی منطقه، بدون نیـاز به کود، آفت کشها و آبیاری، توانایی بقـا و پایداری مناسب را خواهند داشت. امروزه باتوجه به گرایش فراوان به سمت منظرسازی و باغبانی کـم نهاده، تمایل بـه کاربرد و جایگزین کردن گیاهان مقاوم به خشکی، شوری، گرما، سرما و مقاوم به سایر تنشهای زیستی و غیرزیستی رو به گسترش است. بنابراین در شهرهای مختلف دنیا ازجمله شهرهای ایران کـه با مشکلات متعدد و در رأس آنهـا بحران آب مواجه هستند، شهرداریها و سازمان وابسته به منظور کاهش هزینه های ناشی از نگهداری فضای سـبز، به دنبـال استفاده از گیاهان بومی منطقه خود هستند. از طرف دیگر در متن و مفهوم منظرسازی حفاظت که به منظرسازی با اهداف خاص، نظیـر کاهـش آلودگیهای محیطی و بهبود محیط زیست محلی اشاره دارد، گیاهان بومی جایگاه ویـژهای دارند.