فاز سیاستگذاری شورا

به مناسبت 9 اردیبهشت ماه روز شورا 

شورا یا پارلمان شهری، نهادی است در راستای عینیت‌بخشی به دمکراسی یا مردم‌سالاری. آیه38سوره شوری «و امرهم شوری بینهم» هم تأکید بر این موضوع (انجام امور با مشورت کردن) دارد. به‌عبارت دیگر بیانگر اهمیت نقش شوراها در نظارت و سیاستگذاری در امور شهرهاست. شورای شهر و شهرداری به‌مثابه 2بازوی نظارتی و اجرایی در مدیریت شهری هستند که تعامل میان این دو نهاد منجر به افزایش کیفیت زندگی شهروندان می‌شود. در تأثیر‌گذاری و قدمت نهاد شوراها همین بس که سال57 به‌عنوان اصلی‌ترین و اساسی‌ترین رکن انقلاب اسلامی مطرح شد و سال77 هم نخستین شوراهای شهر و روستا شکل گرفتند.

تأخیر در شروع به‌کار شوراها و اجرای قانون اساسی در کنار مسائلی چون جنگ تحمیلی و سایر شرایط سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب باعث شد نهاد شورا با چند سال تأخیر نسبت به سایر ارکان به فعلیت برسد، از این‌رو برخی از وظایف و اختیارات نهاد شوراها به سایر ارکان و نهادها سپرده شده بود بنابراین از همان ابتدا شورا به‌رغم تأکیدات معمار کبیر انقلاب، به‌صورت ناقص خلق شد و متأسفانه این نقص و کاستی در چند دهه گذشته، آفتی برای کارکرد شوراها بوده است. امام خمینی(ره) در همان پیام تاریخی به‌صورت شفاف ابراز کردند که اداره امور محلی در شهرها و روستاها به مردم و نمایندگان مردم از طریق شوراها سپرده شود، اما در چند دهه گذشته و پس از استقرار شوراها در ساختار اداری و اجرایی کشور، به‌طور واقعی به این موضوع توجه نشده و عقب‌افتادگی ملموسی در این مسیر وجود داشته است؛ به‌عنوان مثال اصل مدیریت یکپارچه شهری که می‌تواند شورا را به جایگاه واقعی خود در اداره امور شهرها و روستاها برساند سال‌ها در پیچ و تاب بوروکراسی اداری در مجلس و دولت دست به‌دست می‌شود و متأسفانه با وجود پیگیری‌های مختلف، عزمی جدی برای نیل به این هدف دیده نمی‌شود.

بعد از گذشت چندین سال، اما این نهاد آنطور که باید و شاید به جایگاه واقعی و اصلی خود در جامعه دست نیافته است.

نامگذاری روز نهم اردیبهشت‌ماه به‌عنوان روز شوراها در تقویم ملی کشور ما، بهانه و فرصتی را برای تقدیر و تکریم نسبت به اعضای پارلمان محلی در کشور فراهم آورده است.

نهادی که بی‌شک یکی از فعال‌ترین دستگاه‌های تصمیم‌گیر و نظارتی به‌حساب می‌آیند. شورای اسلامی شهرها اما همواره در مسیری پر از دست‌اندازی‌های فراوان حرکت کرده‌اند و گاه حمایت و گاه بی‌مهری نصیب‌شان شده است. چنین مسیری باعث شده تا شوراها در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور به یک‌بالندگی برسند و بتوانند در عرصه‌های مختلف اداره شهرها خودی نشان دهند. این مردمی‌ترین نهاد، اکنون دوران بلوغ را پشت سر گذاشته و به واقع در تعدادی از شهرها، دیگر، لقب «شورای شهرداری» را یدک نمی‌کشد. با این حال، همچنان شوراها نیاز به حمایت دارند. در همین راستا به بهانه 9 اردیبهشت سالروز گرامیداشت شوراها به بررسی جایگاه این نهاد و عملکرد شورای شهر پرداخته‌ایم.

شورای شهر به‌عنوان جمعی از نمایندگان منتخب مردم که سیاستگذاری می‌کند هم از جنس مردم‌سالاری دینی است. جایگاه فعلی شورا در اداره با واسطه شهر و نظارت بر مدیریت شهری در نقطه غایی و آرمانی خود نیست؛ چراکه از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا چندین سال از نظام شورایی برخوردار نبودیم و در بر پاشنه قبلی می‌چرخید و قوانین حاکمیتی در اداره شهر با نظام شورایی به اندازه کافی هماهنگ نشده بود. قوانین و قواعد در مجلس درخصوص اداره شهر و روستا می‌تواند ارتقا و تحول پیدا کند و با باز شدن دست شوراها توسط قوانین جدید آنچه انتظار می‌رود، بهتر اجرایی می‌شود؛ از این‌رو لازم است بخش‌هایی از دولت ازجمله وزارت کشور در بستر لازم برای عملیاتی شدن آن کمک کند.

شورا نباید وارد فاز اجرا شود و باید سیاستگذار و ناظر باشد. باید به شکل شایسته‌ای پایش انجام شود که برنامه‌ها در حد برنامه غیرعملی باقی نماند، بلکه باید برای حل مسائل شهر مورد استفاده قرار گیرد. شورا زمانی می‌تواند از مدیریت شهری و شهرداری آنچه را که لازم است انتظار و مطالبه‌گری کند که خودش امکانات لازم را در اختیار شهر قرار دهد؛ مثلا در تنظیم برنامه و… به‌نحوی سیاستگذاری کند که قابلیت انجام داشته باشد و عملا آرزوهای بلندپروازانه را در اختیار شهرداری‌ها قرار ندهد و با شناخت درست از منابع پیش‌بینی لازم را داشته باشد و با این روش شهرداری‌ها وفاداری بهتری به برنامه‌ها خواهند داشت.