تجربه یک زندگی متفاوت در بین عشایر استان اردبیل
به گزارش دیدشهر؛ شاهسون ها دارای زندگی سنتی ایلی و طایفه ای بوده و قشلاق آنها منطقه زیبای موغان و ییلاق آنها دامنه های کوه ساوالان (سبلان) در مشکین شهر (خیاو) می باشد.
زندگی در چادرهای نیم کره ای شکلی
شاهسون ها در چادرهای نیم کره ای شکلی زندگی می کنند که آن ها را آلاچیق و برخی را کومه می نامند.
کومه معمولا از آلاچیق کوچک تر است و از جنس خشن بافته می شود ولی آلاچیق با ظرافت و مهارت بافته می شود و دوام آن ها از کومه بیش تر است.
محل زندگی عشایر شاهسون آلاچیق های زیبا به شکل کروی می باشد.
استخوان بندی آلاچیق عشایر از دو قسمت مهم تشکیل یافته است. یکی حلقه ی سقف آلاچیق که از چوب ساخته شده و دیگری تعدادی تیر انحنا دار و خمیده که به هنگام برپایی به شکل گنبد نمودار می شود.
هر چادر متشکل از ۲۴، ۲۸ یا ۳۲ چوبوق است که در یک نقطه مرکزی نیم‌دایره مانند به نام چمبره به هم وصل میشوند.
پوشش خارجی چادر از نمدی است که از پشم بزها تهیه شده است. این نمدها در تکه‌های موازی بریده و دوخته میشوند به گونه‌ای که بتوانند بخش بیرونی و چمبره را بپوشانند.
داخل آلاچیق وسایل مورد نیاز لحاب تشک ساده و قالی یا قالیچه ها بسیار زیبا و زیر انداز ساده می باشد.
اما در کومه ها که معمولا برای پخت و پز ساخته می شوند، نمدهای مستعمل و چوبوغ های صیقل نخورده جنگلی بکار می روند که شبیه دالانی طوسی رنگ بوده که علاوه بر پخت و پز، محلی است برای تولید لبنیات.
زندگی عشایر در اوبا
به دلیل اینکه در مقایسه با سایر مناطق عشایری ایران هر دو ناحیه سردسیر و گرم سیر شاهسون، (تابستان ییلاق و زمستان قشلاق) آب و هوای سردی دارند به همین خاطر عشایر شاهسون به تجربه دریافته اند از چادری استفاده نمایند که حتی المقدور بیشترین هماهنگی را با شرایط محیطی داشته باشد.
بر همین اساس معمولا آلاچیق همیشه پشت به باد بر پا می شود تا از در ورودی باد و خاشاک داخل آن نشود؛ این محل را «یللیخ» می گویند.
نمدهای این چادر هم به علت باران و گرد و خاک و دود داخل به تدریج قهوه ای و سرانجام سیاه می شوند.
چاتما catma نیز نوع دیگری از چادرهای عشایر شاهسون است که در توقف گاه های موقت برپا می شود.
اوبا مجموعه ای چند آلاچیق
شاهسون ها به مجموعه چند آلاچیق و کومه ای که در یک نقطه برپا شده باشد، اوبا می گویند.
محلی که اوبا در آن قرار گرفته و یا به جایی که چادرها در آنجا برافراشته میشوند یورد اطلاق می گردد.
یورد محلی برای استقرار آلاچیق
مشخصه اصلی یورد سنگ چینه ای هلالی شکل (قوسی) است که به موقع استقرار اولین آلاچیق یا کومه در آنجا، برای گذاشتن فارماش (جا رختخوابی پشمی) و سایر اسباب و اثاث چیده شده و چوب های چادرها به این فاصله تقریبی یک متر خارج از این سنگ چین هلالی چیده می شوند.
سبب اصلی چیدن این سنگها به خاطر مصون نگهداشتن اسباب و اثاث پشمین از تماس با کف زمین جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت به داخل آنهاست.
معمولاً هر فرد عشایر تا آخر عمر به خاطر دارد که در کدام یورد به دنیا آمده است.
همچنین هر کدام از این یوردها دارای القاب یا عناوین قراردادی به خصوص هستند که ممکن است برخی از اسامس یادآور یک جریان تاریخی و یا واقعه و پیشامدی نیز باشد.
