ایجاد ثروت با تفکیک زباله

اصلاح الگوی مصرف، اولین قدم برای مدیریت پسماندها

فاطمه اکبرپور با اشاره به اینکه می توان با تولید کمتر زباله هایی که از شیشه، کاغذ و نایلون تشکیل شده است برای حفاظت از محیط زیست قدم جدی برداریم، ادامه داد: واقعیت این است که امروزه تولید پسماند تبدیل به بخش جدایی ناپذیری از زندگی روزمره شده است و تنها کار مفیدی که می توان در این باره انجام داد تولید پسماند کمتر و تفکیک از مبدا است. اولین قدم برای تفکیک از مبدا پسماندها، اصلاح الگوی مصرف یعنی خرید به اندازه نیاز و پرهیز از اسراف در خرید و مصرف است.

اکبرپور افزود: خرید کالای با کیفیت، تاکید بر استفاده از کیسه های پارچه ای و برزنتی به جای کیسه های پلاستیکی، استفاده از وسایل برقی که قابلیت شارژ باتری دارند، استفاده از فلش ها و هارد اکسترنال به جای CD وDVD، خرید محصولاتی که با بسته بندی های قابل بازیافت به بازار عرضه شده اند، استفاده کمتر از غذاهای آماده به دلیل کاهش استفاده از ظروف یک بار مصرف و… اقدامات ساده ای است که انجام آنها می تواند به عادات روزمره مفید تبدیل و باعث کاهش تولید پسماند شود و نتیجه آن صرف انرژی کمتری برای تفکیک و دفع پسماند خواهد شد.

وی با بیان اینکه برای پسماندهای خشک نیز می توان دسته بندی های متفاوتی را انجام داد، گفت: برای مثال می توان پلاستیک ها، شیشه ها، قوطی های فلزی، کارتن و مقوا و پسماندهای برقی و الکترونیک مانند گوشی همراه، قطعات کامپیوتر، باتری ها و… را در چند دسته جدا قرار داد تا در صورت امکان دوباره از آنها استفاده و در غیر این صورت به صورت پسماندهای تفکیک شده به مراکز مربوطه تحویل داده شود.

تفکیک از مبدا پسماندها راهی برای جلوگیری از هدر رفت ثروت ملی

این کارشناس محیط زیست با اشاره به مزیت های تفکیک پسماندها از مبدا تاکید کرد: برای کاهش خطرات ناشی از دفن پسماندها، جلوگیری از هدر رفت ثروت های ملی و منابع کشور، جلوگیری از اختصاص اراضی برای دفن پسماندها و کاهش وسعت این اراضی، کاهش هزینه های جمع آوری و حمل ونقل پسماندها، منافع اقتصادی قابل کسب از مواد تفکیک شده، اشتغال و کارآفرینی و توسعه صنعت بازیافت و اقتصاد سبز باید موضوع تفکیک از مبدا پسماندهای تر و خشک را جدی گرفت.

اکبرپور ادامه داد: پسماندهای تر، پسماندهای فسادپذیر هستند و قابلیت تبدیل به کمپوست به عنوان اصلاح کننده خاک را دارند. در صورتی که این پسماندها به صورت اصولی و به دقت از پسماندهای خشک و خطرناک در مبدا جدا شود پتانسیل خوبی برای تبدیل به کمپوست دارند. پسماندهای خشک نیز شامل فلزات، شیشه، کاغذ، کارتن، پلاستیک، لاستیک و… می شوند که جداسازی این پسماندها و استفاده از آنها در صنعت بازیافت سبب کاهش برداشت منابع اولیه از معادن و واردات می شود و علاوه بر اینکه جلوی هدر رفت سرمایه ملی را می گیرد سبب حفظ محیط زیست خواهد شد.

وی با اشاره به چرخه بازیافت آلومینیوم توضیح داد: بازیافت آلومینیوم در مقایسه با فرآیند تولید خطی علاوه بر جلوگیری از دفع پسماند در محیط زیست و برداشت از معادن بوکسیت با ۹۴درصد صرفه جویی انرژی همراه است و در نتیجه آن تولید آلومینیوم با روشی به مراتب ارزان تر و بهره وری به مراتب بالاتر سبب جلوگیری از انتشار میلیون ها تن گاز گلخانه ای می شود.

این کارشناس پسماند اداره محیط زیست اظهارداشت: چرخه بازیافت شیشه در مقایسه با فرآیند تولید خطی علاوه بر جلوگیری از دفع پسماند در محیط زیست و بدون نیاز به مواد اولیه خام با ۲۶ درصد صرفه جویی انرژی همراه است. در چرخه بازیافت لاستیک نیز به همین ترتیب در مقایسه با فرآیند تولید خطی علاوه بر جلوگیری از دفع پسماند در محیط زیست، مسموم شدن خاک و مصرف محصولات پتروشیمی با ۴۴ درصد صرفه جویی انرژی همراه است. که موجب تولید لاستیک با روشی به مراتب ارزان تر و بهره وری به مراتب بالاتر سبب جلوگیری از انتشار میلیون ها تن گاز گلخانه ای می شود.

جلوگیری از قطع ۱۷ درخت و مصرف ۱۴۵۰ لیتر نفت با بازیافت هر تن کاغذ

اکبرپور درباره چرخه بازیافت تولید کاغذ گفت: چرخه بازیافت کاغذ در مقایسه با فرآیند تولید خطی علاوه بر جلوگیری از دفع پسماند در محیط زیست، قطع درختان و سرازیر شدن میلیون ها لیتر پساب صنعتی به طبیعت با ۲۸درصد صرفه جویی انرژی همراه است. در نتیجه تولید کاغذ با روشی به مراتب ارزان تر و بهره وری به مراتب بالاتر، جلوگیری از انتشار میلیون ها تن گاز گلخانه ای و میلیون ها لیتر پساب صنعتی همراه است. باید به این نکته اشاره کرد که بازیافت هر تن کاغذ از قطع ۱۷ درخت، مصرف ۱۴۵۰ لیتر نفت، ۷ هزار کیلوژول انرژی، ۲۷متر مکعب آب و اشغال دو متر مکعب زمین برای دفن زباله جلوگیری می کند و این به این معنی ۲۸ درصد صرفه جویی انرژی و ۵۸ درصد صرفه جویی در مصرف آب و آلودگی هوای کمتر است.

تاثیر عملکرد شهرداری بر انگیزه مردم برای تفکیک پسماند از مبدا

وی با بیان اینکه به طور قطع اقدام شهرداری در جمع آوری و انتقال یک جای پسماندها بدون تفکیک و فقدان زیر ساخت های لازم در شهر برای تحقق تفکیک از مبدا پسماندها باعث کاهش انگیزه های آن دسته از شهروندانی می شود که به طور داوطلبانه نسبت به تفکیک از مبدا پسماندها اقدام می کنند، گفت: با این وجود تفکیک نکردن پسماندها با این استدلال منطقی به نظر نمی رسد، چرا که نقش مردم در حفظ منابع طبیعی، کاهش آلودگی، کاهش مصرف انرژی، کاهش تولید پسماند و تفکیک از مبدا پسماندها پررنگ است و اجرای تفکیک از مبدا با مشارکت همگانی و فعال مردم محقق می شود.

به گفته این کارشناس پسماند، برای اینکه فرهنگ تفکیک از مبدا بتواند در کشور پیشرفت کند باید شهروندان نگاهی عمیق تر به تولید پسماند در خانه های خود داشته باشند. روزانه هزاران تن پسماند در کشور تولید می شود که از این میزان حدود ۶۵ درصد زباله ها، زباله های تر است. در نتیجه ۳۵ درصد پسماندهای تولیدی در روز پسماندهای خشک هستند. در اکثر خانه های ما فقط یک سطل زباله نسبتا بزرگ (معمولا در آشپزخانه) قرار دارد و اعضای خانواده بدون توجه، تمام پسماندهای تر و خشک را یک جا در آن سطل جمع آوری می کنند، این در حالی است که مردم اکثر کشورهای جهان از چند سال پیش به اهمیت تفکیک پسماندها در حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی ها پی برده اند و تا حد ممکن در طرح تفکیک زباله از مبدا مشارکت می کنند.

پیشرفت یک جامعه به عملکرد شهروندان آن بستگی دارد

این کارشناس اظهار داشت: بسیاری از ما انسان ها برای شانه خالی کردن از بار مسئولیت بهانه تراشی می کنیم. برای مثال خود را توجیه می کنیم که وقتی اکثر مردم در جامعه به حفظ محیط زیست اهمیتی نمی دهند من چرا باید خود را به زحمت بیندازم یا چون ما در یک کشور در حال توسعه زندگی می کنیم نمی توانیم مثل مردم کشورهای توسعه یافته عمل کنیم یا وقتی دولت و شهرداری به این موضوع کم توجهی می کنند ما چرا وقتمان را صرف فکر کردن به حفاظت از محیط کنیم. شاید همه این صحبت ها منطقی به نظر بیاید ولی حقیقت این است که پیشرفت یک جامعه در مرحله اول به عملکرد شهروندان آن بستگی دارد. برای اینکه بتوانیم تغییری در دیگران ایجاد کنیم باید از خودمان شروع کنیم. متاسفانه همه اعتقاد داریم که برای تغییر روند فعلی باید رفتارمان را تغییر دهیم ولی همه منتظرند دیگری این تغییر را در رفتار خودش ایجاد کند. پس باید از همین امروز شروع کنیم چون فردا دیر است.

تفکیک نکردن پسماندها از مبدا در کشورهای پیشرفته جریمه دارد

اکبرپور افزود: در کشورهای پیشرفته مانند آلمان، دانمارک، سوئیس و… موضوع تفکیک از مبدا پسماندها نهادینه شده است به طوری که که مردم با علاقه شخصی این کار را انجام می دهند. هر چند در این کشورها جرایمی برای کسانی که این کار را انجام نمی دهند در نظر گرفته شده و اعمال می شود البته در کشورهای آسیایی مانند ژاپن، سنگاپور و هنگ هنگ و… نیز موضوع تفکیک از مبدا پسماندها مسئله حل شده ای است و کاملا اجرایی می شود.

وی با بیان اینکه در دهه های اخیر با توجه به تحولات مختلف اقتصادی، اجتماعی و فناورانه مانند افزایش شهرنشینی، تغییر الگوی مصرف و میزان مصرف گرایی و افزایش نفوذ و بهره گیری از فناوری های نوین، زندگی بشر با چالش ها و مسائل جدیدی در سبک زندگی و محیط زیست مواجه شده است،گفت: پدیده هایی مانند کمبود منابع آبی پایدار، تغییرات آب و هوایی، آلودگی هوا، ایمنی و امنیت غذایی و پسماند در دهه های اخیر به مسائلی کلیدی برای بشر تبدیل شده اند که آینده و بقای ما را تحت تاثیر خود قرار می دهند.

تفکیک از مبدا پسماندهای شهری بهترین روش بازیافت

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه تفکیک از مبدا پسماندهای شهری بهترین روش بازیافت است که به صورت گسترده در کشورهای صنعتی اجرا می شود، اظهارداشت: روش ها و برنامه های تفکیک از مبدا از یک شهر به شهر دیگر و حتی از یک منطقه به منطقه دیگر در یک شهر می تواند متفاوت باشد. در هر صورت گزینه های متعددی برای جداسازی پسماندهای شهری از مبدا وجود دارد، ولی باید توجه کرد که برای اجرای برنامه های بازیافت باید راهبرد مشخصی را طراحی کرد و در طراحی این راهبرد نقش مشارکت مردم بسیار مهم است.

اکبرپور با اشاره به اینکه طبیعی است که برای اجرای برنامه های تفکیک از مبدا به تجهیزاتی مانند ماشین های ویژه جمع آوری جداگانه و ظروف با رنگ های مختلف برای نگهداری پسماندها نیاز است، گفت: همچنین برنامه ریزی خاص برای دریافت ظروف از شهروندان و ایجاد ساز و کارهای تشویقی با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر محله برای همکاری مردم الزامی است. خوشبختانه کلیه تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز برای تفکیک از مبدا در داخل کشور قابل ساخت هستند و می توان متناسب با شرایط هر محله، تجهیزات مورد نیاز را فراهم کرد و این تجهیزات می تواند با شرایط محله، منطقه، شهر و کشور قابل انطباق باشد.

بی‌تردید تفکیک زباله در مبدأ مقدمه‌ای برای بازیافت و بازیافت عامل مهمی برای نجات طبیعت و حفظ منابع طبیعی است اما همه اینها زمانی کارساز و مشکل‌گشاست که بدانیم مصرف به هر دلیل و تحت هر شرایطی جایز نیست و از دست دادن برخی موهبت‌ها ما را با موقعیتی دشوار در آینده مواجه می‌کند. وضعیتی که رهایی از آن سخت و گاهی ناممکن است. ممکن است چشم‌پوشی از برخی امکانات موجب دشواری‌های موقتی باشد، اما استمرار ثروت‌های ملی را ممکن می‌کند.