بام‌های سبز مقوله ای جدید در فضاسازی

اگر به نقشه ماهواره‌ای شهرهای خود نگاه کنیم، شهری مملو از ساختمان‌ها و پارکینگ‌هایی با بام‌های بتنی و خیابان‌هایی با پوشش آسفالتی خواهیم دید که جایی برای پرورش گیاهان باقی نمی‌ماند.

اما در بسیاری از شهرها مردم از اهمیت فضای سبز در محل زندگی خود با خبر شده و تلاش کرده‌اند از هر نقطه از منازل خود برای ایجاد پوشش گیاهی بهره برند.

امروزه در شرایطی می‌خواهیم سرانه فضای سبز را افزایش دهیم که زندگی شهرنشینی زمینی برای توسعه پارک و فضای‌سبز باقی نگذاشته است، برای رفع این مشکل «بام سبز» یکی از رویکردهای نوین معماری و شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار به شمار می‌آید.

طراحی ساختمان با بام سبز منجر به افزایش پایداری و مدیریت صحیح آب باران می‌شود که با توجه به این موضوع در بعضی از کشورهای دنیا تلاش شده برای افزایش سرانه فضای سبز شهر از فضاهای کم استفاده‌ای نظیر پشت‌بام بهره برده و بر زیبایی و سلامت فضای شهری افزوده شود.

از جمله مهم‌ترین اقداماتی که در این زمینه مؤثر واقع می‌شود می‌توان به ایجاد بام‌باغ‌های سبز، سنگفرش‌های گیاهی، باغ‌های بارانی، باغ‌های میوه و سبزیجات و سقف‌های خورشیدی اشاره کرد. اکنون زمان آن رسیده که پشت بام‌های بتنی قرن بیستم را با باغ‌ها و چمن‌زارهای سبز قرن بیست و یکم جایگزین کنیم.

از فضای این بام‌ها می‌توان برای افزایش تنوع زیستی یا پرورش سبزیجات و میوه‌های خوراکی بهره برد که البته مزایای دیگری نظیر خنک‌سازی و پاکسازی هوا نیز دارد.

در واقع گیاهان با جذب گرمای خورشید در فصول سرد، به گرمی هوا و در روزهای گرم، به خنک‌سازی هوا کمک می‌کنند. علاوه بر این گیاهان با جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن به پاکسازی هوا از هر گونه آلودگی کمک می‌کنند.

بام سبز به عنوان یکی از فناوری‌های زیست محیطی اهمیت زیادی دارد زیرا یکی از عناصر مهم طراحی اکولوژیک جهت افزایش کیفیت ساختمان، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، استفاده از انرژی‌های نو و همسو شدن با طبیعت بشمار می‌رود که می‌تواند تأثیرات مخرب زیست محیطی را کاهش دهد.

در واقع بام سبز یکی از رویکردهای نوین معماری و شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار است که از آن می‌توان جهت افزایش سرانه فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد.

کارشناسان فضای سبز معتقدند: “هزینه‌های طراحی و اجرای یک بام سبز نباید با هزینه‌های یک بام معمولی مقایسه شود، بلکه باید با هزینه‌های سرسام‌آور ناشی از آلودگی آب و هوا و محیط، امراض و مرگ و میر ناشی از این آلودگی‌ها، آسیب‌های فردی و اجتماعی ناشی از نبود فضای سبز در محیط مصنوع مقایسه شود.

بام سبز مکان‌های جدید برای اجتماع درون و گردش در فضای بیرون از خانه را فراهم می‌آورد، همچنین فرهنگ‌سازی زیبایی منظر، ایجاد ایمنی و آپارتمان نشینی از اثرات جانبی بام سبز است.

نکته دیگری که می‌توان از آن به عنوان اثر جانبی فضای سبز روی بام نام برد، گسترش فرهنگ آپارتمان نشینی و تعامل گروهی است که در برخی موارد همچنان در مورد آن با مشکلات عمده‌ای روبرو هستیم.

اگر ایجاد فضای سبز به عنوان جزئی از بافت شهرها و نیز بخشی از خدمات شهری ضرورت یافته باشد، نمی‌تواند جدا از نیازهای جامعه شهری باشد، بنابراین فضای سبز باید از نظر کمّی و کیفی، متناسب با حجم فیزیکی شهر و نیازهای جامعه با توجه به شرایط اکولوژیکی شهر و روند گسترش آینده آن ساخته شود تا بتواند به عنوان فضای سبزی فعال بازدهی زیست محیطی مستمری داشته باشد.

امروزه بام سبز با هدف سلامتی زیست محیطی اقتصادی و در رابطه با بهبود مدیریت اصلاح دفع فاضلاب سطحی در شهر و توجه به مسائل زیبایی شناسی بکار می‌رود و معماران و طراحان نیز امکان پوشاندن بام را با گونه‌های مختلف گیاهی برای اهدافی همچون زیباسازی دارند.