عدم قطعیت‌های عجیب در مصرف آب

نویسنده: مجید حسین زاده

طبق برخی آمارها در کشور ما، تقریبا 93 درصد آب در بخش‌های کشاورزی و صنعت مصرف می‌شود. مثلا معاون آب و آبفای وزارت نیرو در همین باره گفته: «به طور میانگین ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی، ۷ درصد برای شرب و ۳ درصد در صنعت مصرف می‌شود…»(منبع خبر: مهر). بنابراین این سوال پیش می‌آید که آیا صرفه‌جویی در مصرف آب توسط مردم هم اهمیت دارد یا نه؟ به سراغ «حجت میان‌آبادی» استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگر حوزه آب رفتیم. او دوره دکترای دیپلماسی آب را در دانشگاه صنعتی دلفت(هلند) و یک فرصت مطالعاتی را در پروژه دیپلماسی آب، مشترک بین دانشگاه تافتز، ام‌آی‌تی و دانشگاه هاروارد گذرانده ‌است.

این سوال اشتباه است

به عنوان سوال اول از این پژوهشگر حوزه آب می‌پرسم، چرا وقتی 93 درصد آب در کشاورزی و صنعت مصرف می‌شود، باز هم این‌قدر بر صرفه‌جویی آب توسط مردم تاکید می‌شود؟ او می‌گوید: «این سوال و ابهامی که برای شما و بعضی افراد دیگر به وجود آمده، اشتباه است چون این سوال بر اساس آمارهایی برای شما ایجاد شده که به شدت تخمینی هستند. عدم قطعیت‌های عجیبی در این آمارها وجود دارد».

آمارهای حوزه آب، ابهامات زیادی دارد

«میان‌آبادی» درباره آمارهایی که در رسانه‌ها درباره مصرف و هدر رفت آب منتشر می‌شود، می‌گوید: «اگر بخواهم خیلی راحت و روراست به شما بگویم، باید اشاره کنم که ما در حوزه آب به داده می‌گوییم نداده. متاسفانه ما در کشور در حوزه داده‌های آب، خیلی مشکلات پایه‌ای و مبنایی داریم. داده‌ها یا غلط و قدیمی هستند یا ابهامات زیادی دارند، بنابراین سیاست‌گذاری‌های ما هم بر همین اساس است، یعنی سعی و خطاست. در گذشته وزیر جهاد کشاورزی می‌نشسته مقابل وزیر نیرو و یکی می‌گفته 90 درصد هدر رفت آب در بخش کشاورزی است، دیگری می‌گفته نه این قدر درصد نیست! متولی اصلی این آمارها وزارت نیرو است اما محیط‌زیست، شهرداری، صمت و… باید کمک کنند. بنابراین روایت‌ها در این باره متفاوت است. تکرار می‌کنم که در این بخش، آمار هست اما کاملا تخمینی است و عدم قطعیت‌های زیادی در آن‌ها نهفته است».

ارزش آب فقط اقتصادی نیست

«درباره این‌که مردم باید در مصرف آب صرفه‌جویی بکنند یا نه، طبیعتا جواب درست این است که بله، باید صرفه‌جویی کنند چون صرفه‌جویی مردم مهم است و تاثیر مثبت دارد». این پژوهشگر حوزه آب ادامه می‌دهد: «برای درک این مسئله هم باید بدانیم که آب دارای چه ارزشی است؟ اولا ارزش اقتصادی زیادی دارد اما فقط ارزش اقتصادی ندارد. آب دارای ارزش امنیتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و… است، اما کسی که ارزش آب را نمی‌داند و ارزش آن را به یک کالای صرف، محدود می‌کند، دچار خطا شده است. به‌طور کلی در مصرف آب باید به ابعاد مختلف آن بپردازیم و این جا اصلا میزان درصدها مهم نیست».

کولرهای آبی، بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آب شرب کشور

«میان‌آبادی» در انتها با اشاره به این که برداشت ما از آب‌های کشور بیشتر از مصرف‌مان است چون هدر می‌رود، می‌گوید: «طبق مطالعات، یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آب شرب در کشور ما، کولرهای آبی است. یک نکته جالب به شما بگویم. آب شرب در شست‌و‌شو و استحمام، برداشت است و مصرف نیست چون دوباره می‌تواند به تصفیه خانه بیاید یا آن را به آب‌های زیرزمینی برگردانید تا زمین دچار فرونشست نشود و… تا دوباره به چرخه آب برگردد اما در سیستم کولر آبی که بخش جدی هم هست، همه‌اش تبخیر می‌‌شود».