تاثیر فضای سبز بر سلامت شهروندان

نویسنده : سید مصطفی صابری

پژوهشی تازه نشان می‌دهد فضای سبز شهری می‌تواند بر سلامت قلبی شهروندان اثر مثبت داشته باشد به این بهانه پیامدهای جسمی و روحی ارتباط بیشتر با درختان در زندگی پرهیاهوی امروز را بررسی کرده‌ایم.

خانه‌های بزرگ و حیاط‌دار قدیمی این روزها جای‌شان را به مجتمع‌هایی دادند که خبری از درخت در آن‌ها نیست. در ساخت‌وساز امروز که مبتنی بر کسب سود بیشتر است از هر فضایی باید برای درآمدزایی استفاده کرد؛ خانه‌های قدیمی یکی یکی خراب می‌شوند و ساختمان‌های بدقواره‌ای در چند طبقه با نمای رومی جای آن‌ها را می‌گیرند که گاهی در طبقه همکف‌شان هم غیر از پارکینگ یک واحد کوچک برای فروش ساخته شده. درخت‌های زیبای کوچه‌ها هم قطع می‌شوند تا نمای ساختمان‌ها برای فروش بهتر دیده شود. هر طرف که سر می‌چرخانیم ساختمان‌های زشتی را می‌بینیم که خودشان را به ما تحمیل می‌کنند. جای درخت‌های سبز این روزها در شهرهای ما به شدت خالی است. بد نیست بدانید پژوهشی که طی چند سال انجام شده نشان می‌دهد درختان علاوه بر آن‌که برای روان ما نقش موثری دارند برای سلامت قلب شهروندان هم مفید هستند. به بهانه این پژوهش از زوایای مختلف جسمی و روحی فایده وجود درخت در محله‌ها را بررسی کردیم.

و ناگهان درخت…

تحلیل نتایج پژوهشی طولانی‌مدت و جالب نشان می‌دهد که زندگی در محله‌های سرسبز می‌تواند روی سلامت قلب ساکنان اثر شگفت‌انگیزی داشته باشد.

حال همه ما وقتی در دل طبیعت هستیم بهتر است؛ هم جسمی، هم روحی. اما زندگی شهری و کار زیاد، حضور در طبیعت را از ما دریغ کرده. با این‌حال بد نیست بدانید نتایج به دست‌آمده از مطالعه‌ای در دانشگاه «لوییزویل» برای بررسی تاثیر محیط زیست و ورزش بر سلامتی، از مزایای زندگی در کنار درختان خبر می‌دهد. یعنی حتی یک محله که فضای سبز بهتری دارد هم می‌تواند تاحدی آن کارکرد خوب طبیعت را برای ما داشته باشد. در جریان این پژوهش محققان دریافته‌اند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و برخی انواع سرطان‌ها در افرادی که در محله‌هایی با درختان و فضای سبز بیشتر زندگی می‌کنند، در مقایسه با افرادی که نزدیک خانه‌شان فضای سبز کمتری دارند، کمتر است. در ادامه به نتایج این پژوهش می‌پردازیم.

تحقیقی 3 ساله برای کشفی بزرگ

علت دقیق یا مکانیسم این پیامدهای مثبت بر سلامت هنوز مشخص نیست، با این حال بر اساس تحقیقات قبلی، زندگی در نزدیکی فضاهای سبز می‌تواند به بهبود سلامت عمومی از جمله سلامت استخوان‌ها و کاهش روند پیری، کمک کند. ورزش کردن در طبیعت هم به کاهش استرس و احساسات منفی کمک می‌کند. به گزارش «ان‌بی‌سی‌نیوز»، محققان دانشگاه لوییزویل یک کارآزمایی بالینی طراحی کردند که در منطقه‌ای به مساحت ۱۰ کیلومترمربع در جنوب لوییزویل که یک بزرگراه آن را به دو قسمت تقسیم کرده بود، انجام شد. آن‌ها حدود ۷۵۰ نفر از ساکنان این منطقه را که بین ۲۵ تا ۷۵ سال داشتند و تقریبا ۸۰ درصد آن‌ها سفیدپوست و ۶۰ درصد زن بودند، تحت نظر گرفتند. از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲، در مناطق مختلف تحت مطالعه نزدیک به هشت هزار و ۵۰۰ درخت همیشه‌سبز، ۶۳۰ درخت خزان‌کننده و ۴۵ نوع درختچه‌ مختلف کاشته شد اما برخی بخش‌های منطقه بدون تغییر باقی ماندند.محققان که قبل از شروع مداخله محیطی و کاشت درختان، نمونه‌های خون، ادرار، ناخن و مو شرکت‌کنندگان را جمع‌آوری کردند، متوجه شدند که سطح پروتئین واکنشی سی (C) با حساسیت بالا که فاکتوری در خون و مرتبط با بیمار‌های قلبی است در افراد ساکن مناطق تحت مداخله ۱۳ درصد کمتر بود. این کاهش مشابه آثار مثبت شروع یک برنامه منظم ورزشی گزارش شد.

درختان چگونه سلامت را بهبود می‌بخشند؟

تحقیقات قبلی نشان داده بود که وقت گذراندن در فضای سبز سلامت روان را افزایش می‌دهد اما این مطالعه جدید ارتباط بین زندگی در کنار درختان بیشتر و سلامت جسمی را نشان داد. برخی دلایل می‌تواند موارد زیر باشد.

1. کاهش گرما درختان با ایجاد سایه، هوای منطقه را خنک‌تر می‌کنند و این در فرونشاندن اثر گرمای شهری موثر است. چرا‌ که هوای گرم بیماری‌های قلبی را تشدید می‌کند و می‌تواند در افراد سالم هم باعث گرمازدگی شود.

2. کاهش آلودگی صوتی همچنین درختان به کاهش صدا و آلودگی‌های صوتی در شهرها، که یکی از عوامل موثر در بیماری‌های قلبی عروقی است، کمک می‌کنند. علاوه بر این فضایی را برای استراحت، ورزش و از همه مهم‌تر معاشرت به وجود می‌آورند و با کاهش آلودگی هوا از تنفس مداوم ذرات مضر و التهاب‌زا جلوگیری می‌کنند.

فضای سبز و روان شهروندان

پژوهشی که درباره آن صحبت کردیم متمرکز روی فواید فضای سبز برای سلامت شهروندان بود؛ اما بد نیست بدانید که درختان به اشکال مختلف روی روان ما هم اثر زیادی دارند که پیش از این به اشکال مختلف مورد بررسی قرار گرفته و خلاصه‌‌ای از آن را در ادامه می‌‌خوانید.

1. کاهش علل عصبانیت تصور کنید در یک روز شلوغ و گرم در خیابانی قدم می‌‌زنید و هیچ جایی نیست که لحظه‌‌ای نفسی تازه کنید، بوق خودروها کلافه‌‌تان کرده و عابران دیگر هم که مثل شما خسته و کلافه هستند با سرعت در حال ترددند؛ آن‌‌قدر که شاید متوجه شما و حال‌‌تان نباشند و حتی تنه‌‌ای هم بزنند؛ در این حالت کلافگی روحی اتفاق عجیبی نیست. اما فضای سبز در یک محله فرصت خوبی برای تمدد اعصاب هم هست تا کشمش‌‌های آدم‌‌ها با خودشان و دیگر شهروندان کمتر شود.

2. روابط از دست رفته بخش زیادی از افسردگی و اضطراب ما در زندگی امروز ناشی از روابط از دست رفته ماست، این‌‌که لبخندی به همسایه و همکار و همشهری نمی‌‌زنیم، با همه احساس غریبگی می‌‌کنیم و لبریز از تنهایی هستیم. فضای سبز شهری سرعت را از زندگی ما کم می‌‌کند؛ مجالی برای نشستن روی نیمکت یک پارک، گوشه دنجی در خیابان، نوشیدن یک آب معدنی یا قهوه و… را فراهم می‌‌کند و همه این‌‌ها باعث می‌‌شود آدم‌‌های دیگر صورتک‌‌هایی ناآشنا نباشند و مفهوم محله در ذهن و ما دیگران شکل بگیرد. حالا ما با دیگران در موضوعی مثل پارک، درخت و محله اشتراک داریم و همین حس تعلق کوچک به ما هویتی می‌‌دهد که بهانه ارتباط و دور شدن از تنهایی و اضطراب باشد. غیر از این وقتی به درخت نگاه می‌‌کنیم، پرنده می‌‌بینیم، پروانه و خیلی چیزهای دیگر، زیبایی و وسعت طبیعت به ما یادآوری می‌‌کند مشکلات ما هرچند سخت و فرسایشی، اما بزرگ نیستند و ما مرکز جهان محسوب نمی‌‌شویم.

3. در ستایش آرامش وقتی با فضای سبز در ارتباط باشیم عجله همیشگی را نداریم، گاهی زندگی دور از نوتیفکیشن تلفن همراه و اخبار و شبکه‌‌های اجتماعی به ما کمک می‌‌کند آرام باشیم، از دنیای پرهیاهو دور شویم، کمی با فاصله به خودمان، معنای زندگی و روابط و اهداف‌‌مان فکر کنیم و تصمیم‌‌های خوب بگیریم. هیاهو مجالی برای فکر کردن نمی‌‌گذارد، مسابقه سرعتی که انگار باید مدام در آن کار تازه‌‌ای انجام دهیم تا از زندگی پرسرعت عقب نمانیم و برای همین زمانی برای فکر کردن عمیق نداریم و اگر افکارمان عمیق نباشد تفکر کارآمد هم نخواهیم داشت.