نفس‌نفس زدن ناگهانی؟ شاید آب دور قلب مقصر باشد! + راه‌های نجات

تجمع مایع اطراف قلب (افیوژن پریکارد): از علل تا درمان

هر آنچه باید درباره آب آوردن دور قلب بدانید!

---

افیوژن پریکارد؛ وقتی قلب در فشار است

افیوژن پریکارد (Pericardial Effusion) به حالتی گفته می‌شود که مایع بیش‌ از حد معمول در فضای اطراف قلب جمع می‌شود. این مایع بین دو لایه غشای پریکارد قرار دارد و اگر بیش از حد شود، می‌تواند عملکرد طبیعی قلب را مختل کند. در این مقاله به بررسی کامل این عارضه، علل، علائم و راهکارهای درمان آن می‌پردازیم.

افیوژن پریکارد چیست؟

قلب انسان در یک کیسه دو لایه به نام پریکارد قرار دارد. مقدار کمی مایع بین این دو لایه وجود دارد که مانند روان‌کننده عمل می‌کند. زمانی که مقدار این مایع به دلایل مختلف افزایش یابد، به آن افیوژن پریکارد گفته می‌شود.

علائم مایع اطراف قلب

علائم این عارضه به مقدار مایع و سرعت تجمع آن بستگی دارد. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• تنگی نفس، به‌ویژه هنگام دراز کشیدن

• احساس فشار یا درد در قفسه سینه

• ضربان قلب سریع یا نامنظم

• سرفه خشک

• احساس خستگی یا ضعف عمومی

• تورم شکم یا پاها (در موارد شدید)

علت تجمع مایع اطراف قلب

دلایل مختلفی می‌توانند باعث افیوژن پریکارد شوند، از جمله:

• عفونت‌ها (ویروسی، باکتریایی یا سل)

• بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید

• سرطان (مستقیم یا متاستاز به پریکارد)

• سابقه جراحی قلب یا ضربه به قفسه سینه

• نارسایی کلیوی یا کم‌کاری تیروئید

• عارضه‌های ناشی از مصرف برخی داروها

چگونه تشخیص داده می‌شود؟

عوارض احتمالی افیوژن پریکارد

اگر مایع بیش از حد افزایش یابد، ممکن است منجر به تامپوناد قلبی شود؛ حالتی اضطراری که قلب نمی‌تواند به درستی پمپاژ کند. این شرایط نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.

تشخیص مایع اطراف قلب

پزشک برای تشخیص دقیق معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب) – دقیق‌ترین ابزار برای مشاهده مایع اطراف قلب

• نوار قلب (ECG)

• عکس‌برداری از قفسه سینه (X-ray)

• MRI یا CT اسکن (در برخی موارد خاص)

درمان افیوژن پریکارد

روش درمان بسته به شدت عارضه و علت زمینه‌ای تعیین می‌شود:

۱) درمان دارویی:

• ضدالتهاب‌ها (ایبوپروفن، کولشیسین)

• آنتی‌بیوتیک (اگر عفونت باکتریایی باشد)

• داروهای کنترل نارسایی قلبی

۲) درمان‌های تهاجمی:

• پریکاردیوسنتز: تخلیه مایع با سوزن (در موارد اورژانس)

• جراحی پریکاردکتومی: برای موارد عودکننده

چگونه می‌توان از افیوژن پریکارد پیشگیری کرد؟

پیشگیری قطعی ممکن نیست، اما کنترل و درمان به‌موقع بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های خودایمنی، عفونت‌ها و نارسایی کلیه می‌تواند خطر را کاهش دهد.

پرسش‌های متداول (FAQ)

❓ آیا این بیماری خطرناک است؟
بستگی به مقدار و سرعت تجمع مایع دارد. در موارد شدید می‌تواند کشنده باشد.

❓ آیا با دارو خوب می‌شود؟
اگر علت، التهاب ساده باشد بله، اما در سرطان یا نارسایی قلبی نیاز به درمان ویژه است.

❓ فعالیت روزانه چه محدودیت‌هایی دارد؟
بیماران باید از فعالیت‌های سنگین پرهیز کنند و استراحت کافی داشته باشند.

نتیجه‌گیری + اقدام مهم

مایع اطراف قلب یا افیوژن پریکارد یک وضعیت جدی است که می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند، ولی اگر زود تشخیص داده شود، قابل کنترل است. به‌ویژه اگر  اگر شما یا عزیزانتان این علائم را دارید:
✅ همین امروز با یک متخصص قلب مشورت کنید
✅ از خوددرمانی پرهیز نمایید
✅ فشار خون و مایعات مصرفی را کنترل کنید